Shrinkflasyon, Skimpflasyon ve Excuseflasyon Nedir?

Enflasyon genel fiyatlar düzeyinin artışına neden olurken, mal ve hizmet üreten şirketlerin enflasyona yanıtları arasında dikkat çeken üç terim öne çıkıyor: shrinkflasyon, skimpflasyon ve daha yeni sayılabilecek bir terim olan excuseflasyon. Bu makalede, tüketici farkındalığını artırmak amacıyla bu üç kavramı sade bir dille açıklamaya çalışıyoruz.

Shrinkflasyon Nedir?

İngilizce “küçülmek” anlamına gelen “shrink” ve enflasyon kelimelerinin birleşimi olan shrinkflasyon, ürün fiyatının sabit kalmasına rağmen boyutunun ya da miktarının azaltılması anlamına gelir. Şirketler, müşteri tepkilerinden çekindikleri için ürünlerine zam yapmak yerine aynı fiyata daha az ürün/hizmet sunmayı tercih etmektedir. Bu durum özellikle gıda, temizlik ürünü ve kişisel bakım ürünlerinde görülüyor.

Daha önceden 200 gramlık paketlerde satılan çikolata, fiyatı aynı oranda düşmeden 180 gramlık paketlerde satılmaya başlayabiliyor. Ülkemiz gibi enflasyonist ortamlarda shrinkflasyon ile ürün/hizmet miktarlarını düşüren şirketler, tüketicileri gizli bir zamla karşı karşıya bırakmaktadır. Ortalama bir tüketici ise bu gizli zammın genellikle farkında bile olmaz.

Shrinkflasyon örneği — Türkiye’de Shrinkflasyon Örneği: Fiyat sabit kalırken ya da görece düşük bir zam yapılırken, paketteki pişirme kağıdı sayısı 20’den 16’ya inmiş. *Kaynak: @dincatakan, Twitter*

Özellikleri:

Ürünlerin etiket fiyatı değişmeden ambalaj içeriği azalır.
Enflasyon istatistiklerinde doğrudan fark oluşturmaz. Bu da enflasyon verilerini düşük göstermeye çalışan devletlerin işine gelir.
Şirketler için, tüketicinin tepkisini çekmeden kar marjının artırılmasını sağlar.

Shrinkflasyon, enflasyonist dönemlerde firmaların maliyet artışlarını tüketiciye fark ettirmeden ve tepki çekmeden yansıtma stratejisidir.

Skimpflasyon Nedir?

Skimpflasyon nedir?, Skimpflasyon, ürün/hizmetin fiyatı sabit kalırken ya da artarken kalitesinin düşürülmesi anlamına gelir. Örneğin, otel kahvaltılarında çeşitlerin azaltılması ya da bir gıda ürününde kullanılan malzemelerin daha ucuzuyla değiştirilmesi skimpflasyona örnektir.

Özellikleri:

Fiyat ve miktar sabit kalır, kalite düşer.
Hizmet sektöründe de sıklıkla görülebilir (örnek: müşteri hizmetlerinin sesli yanıt otomasyonuna geçmesi).
Tüketici deneyimini zaman içinde zayıflatan gizli bir zamdır.

Örneğin ülkemizde “Bu çikolata eskiden daha lezzetliydi” dediğimiz çikolatalar, nostalji kaynaklı psikolojik etkinin yanında skimpflasyon kaynaklı ürünlerdeki palm yağı ve glikoz şurubu artışından da eski lezzetlerinde değil aslında. Tüketici aynı ambalaja sahip aynı ürünü aldığını zannederken, maalesef ki ürün içerisindeki meyve oranı düşmüş, şeker kalitesi azalmış, bitkisel yağın yerini margarin almış olabiliyor.

Skimpflasyon, tüketici için doğrudan maliyetten çok değer kaybı yaratır.

Excuseflasyon Nedir?

İngilizce “mazeret” anlamına gelen excuse kelimesiyle türetilmiş olan Excuseflasyon, şirketlerin fiyat artışlarını belirsiz ya da spekülatif nedenlere dayandırarak meşrulaştırmasıdır. “Tedarik zinciri sorunu”, “global enflasyon baskısı” ya da “lojistik maliyetleri” gibi gerekçelerle yapılan zamlar, gerçek nedenin üzerini örtmeye yönelik olabilmektedir.

Özellikleri:

Fiyat artışı vardır; gerekçesi şeffaf değildir.
En çok kullanılan terim: “tedarik krizi”.
Medyada ve reklamlarda sıkça duyulmaya başlanmıştır.

Excuseflasyon, şirketlerin yaptıkları zamları masumlaştırma stratejisi olarak değerlendirilebilir.

Skimpflasyon ve Shrinkflasyon karşılaştırmalı bir örnek.
*Kaynak: @yucel_gecgel, https://x.com/yucel_gecgel/status/1833844137394639158*

Shrinkflasyon, Skimpflasyon ve Excuseflasyon’a Karşılaştırmalı Bakış

Kavram	Fiyat	Miktar/Boyut	Kalite	Gerekçe
Shrinkflasyon	Sabit	Düşer	Sabit	Belirgin değil
Skimpflasyon	Sabit	Sabit	Düşer	Gizli
Excuseflasyon	Artar	Sabit	Sabit/Düşebilir	Meşrulaştırılır

Tüketici Ne Yapabilir?

Ürün etiketlerini ve gramajlarını kıyaslamalıdır.
Aynı markanın eski ambalajlarıyla yenilerini karşılaştırılabilir. Gıda Dedektifi gibi oluşumlar, bu konudaki farkındalığı artırmaya yönelik çok değerli girişimler olarak karşımıza çıkıyor.
Fiyat artış gerekçelerini sorgulamalı ve farklı kaynaklardan bilgi edinmelidir.

Bu terimlerin yaygınlaşarak ortalama tüketicinin bilinçlenmesi, tüketicinin fiyat artışlarını daha doğru analiz edebilmesini sağlar.

Sık Sorulan Sorular

Shrinkflasyon neden fark edilmez?
Ortalama tüketici genellikle fiyata odaklanır. Bu nedenle de gramajdaki küçülmeyi gözden kaçırabilir.

Skimpflasyon hizmet sektöründe nasıl görülür?
Otellerdeki açık büfedeki seçeneklerin azalması, müşteri temsilcisi personellerin azaltılması, otobüs ve uçak içi ikramların kaldırılması hizmet sektöründeki skimpflasyona örnek verilebilir.

Excuseflasyon tüketiciye nasıl yansır?
Tüketici, farklı gerekçe sunularak fazladan yapılan zamları kabullenmeye yönlendirilebilir.