Finansal işlemlerde işlem tarihlerinin doğru şekilde anlaşılması, yatırım ve nakit akışının sağlıklı yönetilmesi açısından oldukça kritiktir. Bu bağlamda sıkça karşılaşılan kavramlardan biri de “valör”dür. Valör nedir? Valör, bir işlemin getiri sağlamaya başladığı, yani faizin ya da kazancın işlemeye başladığı tarihi ya da satış işlemlerinde nakitin hesaba geçeceği süreyi ifade eder. Bu tarih genellikle işlem gününden farklıdır ve özellikle bankacılık ve sermaye piyasalarında yatırımcıların stratejik planlamaları üzerinde doğrudan etki yaratır.
Valör Tarihi Nedir?
Valör tarihi, yapılan bir işlemin muhasebeleştirildiği ve faiz/kazanç/getiri hesaplamalarının başladığı gündür. Örneğin, bir vadeli mevduat hesabı açıldığında faiz kazancı, işlem yapılan gün değil, valör tarihi üzerinden hesaplanmaya başlanır. Eğer işlem günü hafta sonuna ya da resmî bir tatile denk gelirse, valör tarihi bir sonraki iş günü olarak belirlenebilir.
T+0, T+1, T+2 Ne Anlama Geliyor?
Buradaki “T” harfi, işlemin yapıldığı günü (transaction day) temsil eder. Sonundaki sayı ise kaç iş günü sonra işlemin sonuçlanacağını gösterir:
- T+0: İşlem aynı gün valör kazanır. Örneğin döviz alım-satımı işlemleri, para piyasası fonlarının alım-satımı genellikle T+0’dır.
- T+1: İşlem bir sonraki iş günü valör kazanır. Altın fonlarının alış-satış valörü ile yabancı ve yerli hisse senedi fonlarının alış valörü genellikle T+1 gündür.
- T+2: İşlemden iki iş günü sonra valör kazanır. Borsa İstanbul’da yapılan hisse senedi işlemleri buna örnektir. Bunun yanında hisse senedi fonlarının satış valörü de genellikle T+2 gündür.
- T+3: TEFAS’taki yabancı hisse senedi içeren fonların satış valörü genellikle T+3 gündür.
Gerçek Hayattan Örnekler
- Fon Satışı: TEFAS’ta valör saati 13:30’dur. Pazartesi günün 13:30’dan önce T+2 satış valörüne sahip bir fon sattığınızda, satış tutarı Çarşamba günü hesabınıza geçecektir.
- Hisse Senedi Satışı: Salı günü X şirketinin hissesini sattığınızda, bu işlemin nakit karşılığı Perşembe günü hesabınıza yansır (T+2). Buna borsada takas günü de denir.
- Vadeli Mevduat Açma: Cuma günü açılan bir vadeli hesap için valör tarihi Pazartesi olarak belirlenebilir, bu da faiz işlemesinin Pazartesi başladığı anlamına gelir.
Bu örnekler, yatırımcının nakit akışını yönetirken valör tarihini göz önünde bulundurmasının ne kadar önemli olduğunu açıkça gösterir. Çünkü bir yatırım ürününün satılması, her zaman aynı gün nakde dönüşeceği anlamına gelmez.
Valör ve Likidite Arasındaki İlişki
Valör tarihi, bir varlığın ne zaman nakde dönüşeceğini belirlediği için likidite kavramıyla doğrudan ilişkilidir. Yüksek likiditeye sahip varlıklar genellikle T+0 ya da T+1 valörlüdür. Eğer valör süresi uzarsa, yatırımcının elindeki paraya erişimi gecikir ve bu durum likidite riskini artırabilir. Likidite Nedir konulu makaleyi inceleyerek bu konuda derinlemesine bilgi edinebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Valör tarihi ile işlem tarihi aynı mıdır?
Hayır. İşlem tarihi, işlemin gerçekleştirildiği gündür; valör tarihi ise işlemin geçerli sayıldığı ve getiri hesaplamasının başladığı gündür.
T+2 sistemi neden kullanılıyor?
Bu sistem, hisse senedi işlemlerinde takas sürecinin tamamlanabilmesi için uygulanır. Bu sürede hem alıcı hem de satıcı tarafların yükümlülükleri yerine getirilir.
Valör tarihi likiditeyi nasıl etkiler?
Valör tarihi ne kadar geçse, yatırımcının nakde ulaşması o kadar uzun sürer. Bu da yatırım ürününün ne kadar likit olduğunu anlamak açısından önemlidir.
Kaynakça
- Piapiri, Borsada T0, T1, T2 Nedir?
- İş Bankası, Valör Nedir, Nasıl Hesaplanır?
- GCM Forex, Valör Nedir? Valör Tarihi ve Hesaplama Yöntemleri
- Info Yatırım – Valör Nedir?
- Borsa İstanbul, Takas Esasları
