Finans, yatırım veya birikimle birazcık da olsa haşır neşir olan biriyseniz mutlaka bileşik faiz ya da bileşik getiri kavramıyla karşılaşmışsınızdır. Peki nedir bu bileşik faiz? Bu yazıda zenginleri daha zengin, borçluları daha borçlu eden; finans literatürünün çift taraflı bıçağını inceleyeceğiz.
Bileşik Getiri Nedir? Basit Tanım ve Örnek
En basit tanımıyla bileşik getiri, yatırımın zamanla hem ana para hem de ana paranın ürettiği getiri üzerinden tekrar kazanç sağlamasıdır. Yani kazancın da kazanç sağlamasıdır.
Örnek:
- 10.000 TL %20 yıllık bileşik faizle 3 yıl boyunca yatırılırsa, 3 yıl sonundaki tutar 17.280 TL’ye ulaşır.
- Aynı tutar basit faizle yatırılırsa sadece 16.000 TL olurdu.
Nasreddin Hoca’nın kazan doğurdu fıkrasından yola çıkarsak; doğan kazanın da doğurması bileşik getiridir.
Neden Bu Kadar Etkili?
Bileşik faizin gücünü anlamak için önce matematikteki üssel büyüme (diğer adıyla geometrik büyüme) kavramını anlamak gerek. Çünkü başlangıçtaki tutarın zamanla nasıl katlanarak arttığını açıklayan temel mekanizma budur. Üssel büyüme, başta yavaş gibi görünse de zamanla ivme kazanarak etkisini gösterir — tıpkı kar topunun yuvarlandıkça büyümesi gibi.
A = P × (1 + r)ⁿAçıklama:
- A: Sonuç tutarı
- P: Ana para (başlangıçtaki değer)
- r: Faiz oranı (dönemsel)
- n: Faiz uygulanan dönem sayısı
Bu karmaşık görünen üssel büyüme formülü, bileşik faizin neden uzun vadede bu kadar güçlü olduğunu anlamanın anahtarıdır. Zaman, bu formüldeki en büyük kaldıraçtır.
Bileşik faiz dünyanın sekizinci harikasıdır. Anlayan kazanır, anlamayan öder.
Albert Einstein1
Bu formülü kullanarak 10.000 TL ile günde %0,1 (binde bir) kazanç sağlayan bir para piyasası fonunun hangi süre zarfında ne kadar getiri sağlayacağını hesaplayalım.
1 ayda: 10.000 x (1 + 0,001)30 = 10.304,393 ayda: 10.000 x (1 + 0,001)90 = 10.941,251 yılda: 10.000 x (1 + 0,001)365 = 14.402,5110 yılda: 10.000 x (1 + 0,001)3650 = 384.045,60
Sanırım son satırdaki örnek dünyanın sekizinci harikası bileşik faiz ve zaman kaldıracının etkisine yeterince dikkat çekebiliyordur.
Borçlarda Bileşik Faiz Nasıl İşler?
Bileşik getirinin iyi yüzü yatırımlarda karşımıza çıkarken, borçlarda aynı sistem borcun katlanarak büyümesine neden olabilir.
Gerçek hayattan bir örnek oluşturalım.
Bu yazının yazıldığı tarihte TCMB’nın belirlemiş olduğu kredi kartı faiz oranı %4,25 seviyesinde bulunuyor2. Faiz üzerine eklenen %30 BSMV ve KKDF vergileriyle birlikte bu oran 5,525%’e ulaşıyor. 100.000 TL’lik bir kredi kartı borcunun, her ay asgari ödeme zorunluluğu olan %40’lık kısmının ödenmesi durumunda nelerle karşılaşılabileceğini inceleyelim.
| Ekstre Tarihi | #Ay | Devreden Borç | Faiz Oranı | Faiz+Vergiler | Asgari Ödeme | Ödeme |
| 01.06.2025 | 1 | ₺100.000,00 | 4,25% | ₺0,00 | ₺40.000,00 | ₺40.000,00 |
| 01.07.2025 | 2 | ₺60.000,00 | 4,25% | ₺3.315,00 | ₺25.326,00 | ₺25.326,00 |
| 01.08.2025 | 3 | ₺37.989,00 | 4,25% | ₺2.098,89 | ₺16.035,16 | ₺16.035,16 |
| 01.09.2025 | 4 | ₺24.052,74 | 4,25% | ₺1.328,91 | ₺10.152,66 | ₺10.152,66 |
| 01.10.2025 | 5 | ₺15.228,99 | 4,25% | ₺841,40 | ₺6.428,16 | ₺6.428,16 |
| 01.11.2025 | 6 | ₺9.642,23 | 4,25% | ₺532,73 | ₺4.069,99 | ₺4.069,99 |
| 01.12.2025 | 7 | ₺6.104,98 | 4,25% | ₺337,30 | ₺2.576,91 | ₺6.442,28 |
| Toplam | ₺8.454,24 | ₺108.454,24 |
100.000 TL’lik borcun 7 ayda tamamının ödenmesi için 108 bin liradan fazla ödeme yapılması gerektiğini fark ettiniz mi? İşte bu yüzden özellikle kredi kartı, KMH ve ihtiyaç kredilerinde bileşik faiz etkisini göz önünde bulundurmak ve yüksek faizli borçların ödenmesini önceliklendirmek hayati önem taşır.
Sonuç: Gücü Lehine Kullan
Bileşik getiri, doğru kullanıldığı takdirde finansal bağımsızlığa bir adım daha yaklaştırır. Ancak aynı mekanizma tersine döndüğünde, insanı borç batağına da hızla sürükleyebilir.
Bilinçli bir yatırımcı ya da iyi bir borç yönetimi bu farkındalıkla başlar.
Zaman senin dostundur; dürtülerinse düşmanın. Bileşik getiriyi lehine kullan ve piyasanın kandırıcı ezgilerine kulak verme.
Warren Buffet3
Sık Sorulan Sorular
Bileşik getiri ile basit getiri arasındaki fark nedir?
Basit getiri sadece ana para üzerinden kazanılırken, bileşik getiri kazancın da kazanç üretmesini sağlar.
Bileşik faiz borçlarda nasıl işler?
Borçlarınıza işleyen faiz, bir sonraki ayın ana parasına eklenir. Böylece faiz üzerinden de faiz ödersiniz.
Her yatırım bileşik getiri sağlar mı?
Hayır. Ancak çoğu uzun vadeli yatırım aracı (fonlar, ETF’ler, vadeli hesaplar) bu mekanizmadan faydalanabilir.
- Bu söz sıklıkla Albert Einstein’a atfedilse de, gerçek kaynak net değil. ↩︎
- Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları ↩︎
- Warren Buffett’s Secret to Getting Rich Is Simpler Than You Think | Fool ↩︎
